Notule

Canola- en Lupienwerkgroepvergadering

gehou op 29 November 2007 te Elsenburg



  1. Opening en verwelkoming

    Mnr Agenbag open die vergadering met gebed. Mnr Schol­temeijer verwelkom almal teenwoordig, veral me Van der Walt (PNS) en me Martin (Agricol).

    Die vergadering wens die produsente wat vloedskade gely het sterkte toe.

  2. Presensie

    Teenwoordig

    Mnr GJH Scholtemeijer PNS (Voorsitter)
    Dr M Griessel PNS
    Dr J de Kock PNS
    Mnr F Potgieter PNS
    Mnr G Keun PNS
    Mnr H Agenbag PNS (Wes-Kaap)
    Me L Smorenberg DLWK
    Mnr P Lombard DLWK
    Mnr H Cerfonteyn DLWK
    Mnr C van Rooyen DLWK (Caledon)
    Mnr I Slabbert DLWK (Moorreesburg)
    Mnr K Becker SOILL
    Mnr JA van Niekerk MKB
    Mnr J Lusse Overberg Agri
    Mnr K Schonken CBK
    Mnr JJ Bester GSA
    Mnr J McDermott Du Pont
    Mnr J Loubser Nova Voere
    Mnr L Wille Agricol
    Mnr C Cumming Bayer Crop Science
    Mnr JJ Bruwer SSK
    Me F Martin Agricol
    Dr A Nel LNR-IGG
    Prof A Agenbag US
    Dr S Lamprecht LNR-NIPB
    Dr G Tribe LNR-NIPB
    Me F Hawkins NDL-NOK
    Me M van der Walt PNS
    Me L van Zyl Sekretariaat

    Verskonings

    Mnr P Laubscher Overberg Agri
    Mnr G Conradie DLWK
    Mnr G van Coller DLWK
    Mnr D Koch CBK
    Mnr A Haasbroek Kaap Agri
    Mnr H Kotzé Nova Voere
    Mnr N Murray Canola Saad produkte
    Mnr L Swartz Canola Saad produkte
    Dr M Hardy DLWK
    Dr T Brand DLWK
    Dr I Trautmann DLWK
    Me A Swanepoel DLWK
    Dr N Kotzé Agricol
  3. Personalia

    Dr M Hardy (DLWK) word met sy aanwysing as landbou­navorser van die jaar vir die Wes-Kaap geluk gewens.

    Mnr P Lombard (DLWK) word geluk gewens nadat die PNS die 2007 prestasie toekenning vir die bevordering van die PNS-doelstellings aan hom toegeken het.

    Mnr H Agenbag wat die diens van PNS na meer as tien (10) jaar verlaat, word vir sy bydrae tydens sy dienstermyn bedank en 'n voorspoedige aftrede toegewens.

  4. Vasstelling van sakelys

    Geen addisionele sake word bygevoeg.

  5. Notule van die vorige vergadering

    Die notule van die vergadering gehou op 16 Augustus 2007 word as gelese beskou en goedgekeur.

  6. Algemene oorsig

    1. Winterreënstreek

      1. Canola

        Swartland / Suid-Kaap

        Daar word rapporteer dat meeste van die canola reeds geoes was voor die swaar reën wat die afgelope tyd in die Suid-Kaap voorgekom het. Ander grane wat platgesny is, kon nog nie verder geoes word omdat die lande nog te nat is. Die verloop van die seisoen het daartoe bygedra dat canola egalig ryp geword het en die kwaliteit van canola wat geoes is, oor die algemeen goed is. Die opbrengs wat gerealiseer is (1,1 ton/ha in SSK gebied en 1,5+ ton/ha in Overberg Agri gebied), is gelykstaande aan 50-60% van die koring opbrengs per hektaar. Die waarde van canola in 'n wisselboustelsel is weer eens bevestig.

        Die Swartland het 'n goeie canola seisoen gehad. 'n Gemiddelde opbrengs van 1,5 ton/ha het gerealiseer. Die hoër opbrengs het wel die kwaliteit van die produk beïnvloed. Dit bevestig die belangrikheid van effektiewe stikstofbestuur.

        Suidwestelike Distrikte / Oos-Kaap

        Geen inligting word rapporteer nie.

      2. Lupiene

        Min lupiene was geoes voor die swaar reën wat die afge­lope tyd in die Suid-Kaap voorgekom het en geen finale resultate kan rapporteer word nie. Volgens voorlopige data wissel die opbrengs in die Swartland van 1–1,7 ton/ha.

    2. Somerreënvalstreek

      Daar was geen kommersiële canola aanplantings in die somerreënval gebied nie. Die temperatuur die afgelope seisoen was nie gunstig vir canola nie.

    3. Weervooruitskatting

      Mnr Cerfonteyn verskaf die weer vooruitskouing vir die volgende periode. Weens die verskuiwing van die weer­stasies in die Suid-Kaap, is daar nog nie langtermyn data vir die nuwe stasies nie. Tygerhoek se data blyk nie heel­temal verteenwoordigend vir die gebied te wees nie.

      Die Wes-Kaap se damme was einde Oktober 82% vol. Daar heers tans matige La Nina toestande in die Stille Oseaan. Daar word verwag dat dit tot begin 2008 sal voortduur wat beter reënval vir die somerreënval gebiede voorspel.

      Mnr Cerfonteyn

    4. Oesskatting

      Neem kennis dat daar volgens die NOK se oppervlak en produksieskatting vir 2007-seisoen onderskeidelik 33 200ha canola met (verwagte opbrengs van 39 840 ton) en 14 000ha soet lupiene (verwagte opbrengs van 13 300 ton) aangeplant is. Die inligting wat tot die Werkgroep se beskikking is, stem nie heeltemal met die NOK se syfers ooreen nie. Volgens SOILL se data tot op 10 November is 34 000 ton canola deur hulle ontvang. Dit word beklemtoon dat nie alle canola wat geplant is nie, nie noodwendig geoes word nie, en daar dus nie 'n regstreekse berekening ten opsigte van oppervlakte geplant en verwagte hektare gemaak moet word nie.

      Daar word besluit dat die NOK versoek word om die syfers ten opsigte van verwagte canola opbrengs in oorleg met die landbou­besighede te heroorweeg en aan te pas indien nodig.

      Me F Hawkins

      Die NOK het aangedui dat die verskaffing van lupiene data heroorweeg gaan word. Volgens die Werkgroep is die inligting van groot nut vir die bedryf, (produsente, landbou chemiese maatskappye en veevoervervaardigers), en moet daar met die diens voortgegaan word.

      Daar word besluit dat mnre J Bester en K Schonken via GSA Streek 26 en 27 verteenwoordigers sal versoek dat die NOK met die insameling, berekening en publikasie van lupien-data moet voortgaan.

      JJ Bester
      K Schonken

      Daar word rapporteer dat daar volgens die NOK se eerste skatting 202 000ha hawer vir alle doeleindes in die Wes-Kaap aangeplant is en 49 000ha vir graan doeleindes aangeplant is. Nasionaal beloop dit 321 200 en 55 600ha onderskeidelik.

      Die vooruitskatting ten opsigte van hawer word aanvaar.

      1. Opname van totale bewerkbare oppervlakte

        Daar word aanbeveel dat daar weer 'n opname van die totale bewerkbare oppervlakte (vir graangewasse) in die Wes-Kaap gemaak moet word en daar ook detail van hoe die oppervlakte vir die onderskeie gewasse aangewend word, bereken moet word.

        Daar word besluit dat die PNS Tegnologiekomitee die versoek vir volledige inligting oor die totale beskikbare oppervlakte en hoe dit vir die onderskeie gewasse aangewend word, met die DLWK moet opvolg. Beskikbare bronne van ander organisasies soos NOK, SANSOR en Lusernforum kan geraadpleeg word.

        PNS
        Dr Griessel

    5. SAGIS Inligting

      Daar word besluit dat die dokumentasie soos deur SAGIS verskaf en ter inligting by die sakelys aangeheg is, aanvaar word, naamlik:

      • die jongste markinligting soos op 14 November 2007
      • die weeklikse bulletin
      • die maandelikse bulletin
      1. Invoerpariteitsprys op canola

        Daar word kennis geneem dat die invoerpariteitsprys op die SAGIS webblad gepubliseer word. Die jongste invoer­pariteit vir canola is R4 266/ton.

      2. Prysmodel vir berekening van canolaprys

        Neem kennis dat die CBK rapporteer dat die produsente die model soos ontwikkel aanvaar het. Die syfers word slegs as 'n aanduiding en hulpmiddel tot besluitneming beskou.

        Inligting is op die GSA webblad beskikbaar.

        Geen verdere inligting word rapporteer nie en die saak word voorlopig daar gelaat.

    6. Prysvooruitskatting en Internasionale Mark­inligting

      Dr Griessel rapporteer oor die internasionale marksituasie. Die prys van oliesade word beïnvloed weens die feit dat wêreldproduksie van sojabone afgeneem het terwyl die verbruik toeneem. Van die grondstowwe word ook toene­mend vir biobrandstof ontwikkeling aangewend.

      Die jongste gelande prys van sojaboon-oliekoek (47% proteïen) in Kaapstad op 27 November 2007 beloop R3 306. Wisselkoers = R7,00.

      1. Canola

        Die afgeleide waarde van volvet canola (teenoor sojabone) is soos volg:

        Pluimvee (94%) R3 108
        Varke (100%) R3 306
        Suiwel (58%) R1 917

        Die relatiewe waarde van canola oliekoek (met minder as 1% vet) is dus soos volg:

        Pluimvee (53%) R1 752
        Varke (65%) R2 149
        Suiwel (60%) R1 984
      2. Produsentepryse vir canola

        Die volgende produsentepryse word rapporteer:

        SOILL minimum prys R3 300
        Vaste prys R3 500
      3. Lupiene

        Die relatiewe waarde van lupiene is soos volg:

        L. albus (Esta) Pluimvee (75%)
        Suiwel (80%)
        R2 480
        R2 645
        L. angustifolious (Merrit) Pluimvee (53%)
        Suiwel (52%)
        R1 752
        R1 719
        L. luteus (Juno) Pluimvee (63%)
        Suiwel (73%)
        R2 083
        R2 413
      4. Produsentepryse vir lupiene

        'n Produsenteprys van R1 700 tot R1 750 per ton word gekwoteer.

  7. Navorsing

    1. Canola

      1. Nasionale cultivarproewe

        Neem kennis dat die resultate van die 2006-oes se ontledings (proteïen en olie) nog nie gereed is nie en rapporteer sal word sodra dit gereed is.

        Mnr Lombard

        Terugvoering na aanleiding van die besoeke aan die 2007 proewe was by die sakelys aangeheg.

        Die voorlopige opbrengs resultate van die 2007 oes word aan die vergadering voorgelê.

        Daar word kennis geneem dat

        • ATR Stubby nie verder in die proewe gebruik gaan word nie;
        • die aanbeveling om 2 of 3 cultivars oor jare in alle proewe te gebruik, nie haalbaar is nie, aangesien die saad van een cultivar normaalweg net vir 5 jaar in gebruik word.

        Daar word besluit dat

        • die aanbevelings na aanleiding van die proefbesoek na die Tegnologiekomitee vir verdere oorweging verwys moet word, byvoorbeeld planttyd van verskillende cultivars, plantdigtheid, wisselwerking tussen plant­datum en plantdigtheid, pitgrootte van saad en toediening van NaMo (molibdeen);

          Dr Griessel

        • mnr Lombard en prof Agenbag ook oor die voorstelle sal besin en oorweeg tot watter mate van die aan­bevelings in die cultivarproewe geakkommodeer kan word.

          Mnr Lombard
          Prof Agenbag

      2. Bemesting

        1. Terugvoering vanaf bemestingstaakspan / navorsing deur YARA

          Neem kennis dat dr De Kock in die proses is om die moontlikheid van YARA se betrokkenheid by en befondsing vir bemestingsproewe met die Uitvoerende Bestuurder van YARA Wes-Kaap op te volg.

          Besluit dat terugvoering oor Yara se betrokkenheid by bemestingsproewe rapporteer sal word.

        2. Wisselbou-projek somerreënvalgebied

          Neem kennis dat die resultate van die wintergewasse in die wisselbou-projek (onder besproeiing in die Vaalharts area) nou verwerk word. Dit was die vierde jaar van die projek. Die aanduidings is dat canola se prestasie as wisselbou­gewas in die area nie na wense is nie.

          Daar word besluit dat dr Nel die resultate aan die Tegno­logiekomitee sal voorlê sodat daar oor die toekoms van die wisselbou-projek in die somerreënval gebied besin kan word.

          Dr Nel
          Dr Griessel

      3. Die allelopatiese potensiaal van raaigras en belangrike wisselbougewasse in die winterreën gebied van die Wes-Kaap

        Daar word kennis geneem dat mnr M Fereira, DLWK einde 2006 'n projek voltooi het: "The allelopathic potential of rye grass and important rotational crops in the winter rainfall area". Die WGT wat die projek befonds het is versoek dat die verslag van die projek in 'n populêre publikasie aan die bedryf gekommunikeer moet word.

        Daar word besluit dat die DLWK (me A Swanepoel) versoek word om 'n samevatting van die verslag van mnr Ferreira se projek oor die allelopatiese potensiaal van raaigras ter inligting aan die Werkgroep te sirkuleer.

        Me Swanepoel

      4. THRIP-projek

        1. Canolaverbouingsriglyne

          Neem kennis dat die opdateerde canolaverbouingsriglyne moontlik by die volgende vergadering beskikbaar sal wees.

          Prof Agenbag

      5. Registrasie van Cruiser (saadbehandeling teen swamme en insekte by canola)

        Neem kennis dat daar nog geen vordering ten opsigte van die registrasie van Cruiser op canola rapporteer kan word nie. Vordering sal opgevolg en rapporteer word wanneer moontlik.

        PNS Sekretaris

    2. Lupiene

      1. Nasionale cultivarproewe: resultate 2006 en 2007 aanplantings

        Neem kennis dat die resultate van die 2006-oes ontledings nog nie gereed is nie. Besluit dat die 2006 oes resultate afgewag word.

        Mnr Lombard

        Die terugvoering na aanleiding van die besigtigingsbesoek aan die 2007 proewe is by die sakelys aangeheg. Die voorlopige opbrengsresultate word ter inligting aan die vergadering voorgelê.

        Daar word aanbeveel dat die saadvermeerdering van lupien cultivars en lyne benut moet word om die inskrywings in al die proewe in te sluit.

        1. Beheer van bruinblaarvlek en Phytophthora

          Daar was die afgelope seisoen skielik bruinblaarvlek op die plante in die proefpersele by sommige lokaliteite waar­geneem. Dit is onseker of dit moontlik net seisoens­gebonde is en weens die nat toestande vinniger versprei het.

          Gevalle van Phytophthora is ook waargeneem. Verskillende stres faktore, insluitend die grond tipe, kan plante meer vatbaar vir Phytopthora maak.

          Daar word aanbeveel en besluit dat

          • mnr Lombard waarnemings ten opsigte van bruin­blaarvlek in die cultivarproewe sal aanteken;

            Mnr Lombard

          • dr Lamprecht die voorvalle van bruinblaarvlek en Phytophthora sal monitor en alle voorvalle aan dr Lamprecht vir verdere waarnemings rapporteer moet word;

            Alle lede
            Dr Lamprecht

          • mnr H Agenbag die beskikbare dokumentasie insake Phytopthora ter inligting by die notule sal aanheg.

            Mnr Agenbag

        2. Moontlike onderdrukkende effek van onkruiddoder Aramo / Dash op lupienontwikkeling

          Daar word rapporteer dat by twee proeflokaliteite (Caledon en Tygerhoek) 'n neerdrukkende effek op negatiewe groei van lupiene met vlekke op blare waargeneem is na die toediening van Aramo / Dash. By ander lokaliteite kon geen soortgelyke effekte waargeneem word nie.

          Daar word besluit dat mnr Lombard in oorleg met mnr Cumming die moontlike nagevolge van Aramo / Dash en die oordeelkundige gebruik van chemiese middels (watter middels kan met watter middels toegedien word) met die chemiese bedryf sal uitklaar. Terugvoering sal rapporteer word.

          Mnr Lombard
          Mnr Cumming

    3. Weerstandbiedendheid: raaigras

      Neem kennis dat die DLWK in die proses is om 'n pos­beskrywing vir die koördinering van alle aktiwiteite rondom onkruid­doderweerstand op te stel en die befondsing daarna in oorleg met die graan, vrugte en wingerdbedrywe beding sal word. Die DLWK is bereid om die kantoor en fasiliteite te befonds terwyl die salaris van die persoon deur die bedryf betaal moet word.

      'n Aansoek om befondsing is deur dr PJ Pieterse van die Universiteit Stellenbosch aan die Wintergraan Navorsings­trust voorgelê. 'n Finale antwoord in die verband word nog afgewag.

      Besluit dat mnr Cumming weer die moontlikheid van 'n koördineerder ten opsigte van onkruiddoderweerstand­biedendheid met die bedrywe sal opvolg en terugvoering sal rapporteer.

      Me Swanepoel
      Mnr Cumming

    4. Pes- en plaagbeheer

      1. Stoppelbestuur van canola / swartstam op canola

        Besluit dat vordering met die projek rapporteer sal word soos die projek vorder.

        Mnr Van Coller

      2. Monitering van insekte op canola

        Dr Tribe lewer verslag van die afgelope seisoen se onder­soek.

        1. Slakke / Isopoda

          Na ondersoek is bevind dat groter skade deur isopoda as deur slakke aangerig is, by vroeë sowel as laat aan­plantings. Laat aanplantings word nie aanbeveel nie, aangesien dit produksie strem. Dit het soms voorgekom of slakpille nie effektief was nie, maar dit het later geblyk dat die skade in sulke gevalle deur isopoda aangerig is.

          Besluit dat dr Tribe die finale verslag tydens volgende vergadering sal voorlê.

          Dr Tribe

        2. Stamboorders

          Neem kennis dat resultate van die ondersoek rapporteer word onder andere dat dit nog onseker is hoe die volwasse stam­boorders in die somer oorleef, want volgens waar­nemings is dit nie in die stamme van die plante nie. Die moniteringsprojek sal voortgesit word.

          Besluit dat die voorkoms van stamboorders verder ge­monitor sal word en verdere optrede dienooreenkomstig beplan sal word.

          Dr Tribe

        3. Ruitrugmot

          Neem kennis dat die monitering van die ruitrugmot voorkoms in die Wes-Kaap voortgaan.

          Besluit dat resultate na aanleiding van die moniterings­proses van ruitrugmot en die ontwikkeling van 'n beheer­strategie teen die ruitrugmot deurlopend rapporteer sal word.

          Dr Tribe
          Landboubesighede

        4. Nuwe insek op canola waargeneem

          Neem kennis dat 'n klein groen kewertjie op die blare van die canola plante waargeneem is. Dit is deurgestuur vir iden­tifikasie.

          Besluit dat dr Tribe terugvoering oor die identifikasie van die kewertjie wat op canola waargeneem is, sal rapporteer.

          Dr Tribe

        5. Canola plantluis

          Dr Tribe lewer verslag ten opsigte van die ondersoek na die canola plantluis, B.brassicae.

    5. Biobrandstowwe

      Die regering se beleid ten opsigte van die vervaardiging van biobrandstowwe word nog afgewag. Die Voorsitter sal terugvoering gee soos die proses vorder.

      Voorsitter

    6. Super Canolakompetisie 2007

      Neem kennis dat die Tegnologie Komitee in die proses is om die behoefte van nuwe canola cultivars aan te spreek en vordering sal rapporteer.

      Dr Griessel

      Daar word kennis geneem dat die Swartland Kompetisie vir 2008 sal voortgaan, terwyl daar aanduidings is dat die Suid-Kaap Kompetisie nie sal voortgaan nie. Die PNS sal dit verder opvolg en terugrapporteer.

      Voorsitter

    7. Waardetoevoeging tot ontdopte lupiene

      Neem kennis dat die artikel deur dr T Brand (DLWK) oor die voedingswaarde en prys van heel en ontdopte lupiensaad en die artikel deur prof Gous, Determining the source of anti-nutritional factor(s) found in two species of lupin (L. albus and L. angustifolius) fed to growing pigs, ter inligting by die sakelys aangeheg is.

      Die resultate word deur dr Griessel toegelig. Dit blyk dat lupiene in vee-rantsoene vir varke minder voordelig is as vir ander diere (pluimvee en beeste). Die gebruik van L. albus vir varke word nie aanbeveel nie.

      Besluit dat mnr J Loubser, Nova Voere, versoek word om namens die veevoerbedryf 'n aanneemlikheidsprys vir ontdopte lupiene te bereken en aan die Werkgroep vir bespreking voor te lê.

      Mnr Loubser
      Dr Griessel

  8. Tegnologie-oordrag

    1. Canolafokus

      Daar word besluit dat die volgende artikels vir latere uitgawes oorweeg kan word:

      • Stikstofbemesting (Prof A Agenbag).
      • Bemestingsriglyne.
      • Vlug patrone van Ruitrug- en bolwurm motte (Dr Laubscher).
      • Voordele van bye vir die canola bedryf (Mnr Cumming).

      Redaksie

      Daar word besluit dat die webblad adresse van die landboubesighede ook aan die PNS kantoor voorsien moet word wat verdere reëlings insake die verspreiding van die Canolafokus sal finaliseer.

      Redaksie
      PNS Sekretaris

    2. Invloed van saaityd op saadopbrengs en olie-inhoud

      Neem kennis dat die volgende artikel ter inligting by die sakelys aangeheg is:

      "Effects of sowing time and nitrogen fertilizer on canola and wheat. Dry matter production, grain yield and yield components: CSIRO Plant Industry, Australia."

    3. Lupino

      Neem kennis en besluit dat artikels vir die volgende Lupino deur die redaksie oorweeg sal word.

      Redaksie

    4. Inligtingsdae

      • GSA Algemene Jaarvergadering Streek 26 en 27: 5 Februarie 2007, Elsenburg
      • SKOG Voorsaai Inligtingsdag: 11 Maart 2007, Lang­gewens
    5. Registrateur Wet 36 (Fertilizers, Farm feeds, Agricultural remedies and Stock remedies Act)

      Daar word rapporteer dat die bedryf se behoefte ten opsigte van noodregistrasie of "minor-use" registrasie aan die Registrateur van Wet 36 oorgedra is.

      Daar word besluit dat vordering rapporteer sal word.

      Mnr Cumming

    6. Nuwe redaksie

      Besluit dat die volgende persone voortaan op die redaksie van Canolafokus en Lupino sal dien:

      • Dr N Kotzé
      • Mnr P Lombard
      • Mnr JJ Bruwer

      'n Woord van dankbaarheid word uitgespreek teenoor genoemde lede vir hierdie bereidwilligheid om die beson­dere taak tot voordeel van die bedryf, voort te sit.

  9. Behoeftes van

    1. Mark – Canola

      1. Statutêre Graderingsregulasies

        Neem kennis dat die voorgestelde graderingsregulasies na die Nasionale Departement van Landbou vir oorweging verwys is. Die regulasies word reeds in praktyk toegepas.

        Besluit dat GSA sal rapporteer sodra daar enige vordering met die amptelike goedkeuring van die graderings­regulasies gemaak word.

        Mnr Koch

    2. Produsente – Canola

      Geen verdere inligting word rapporteer nie.

    3. Produsente – Lupiene

      Geen verdere inligting word rapporteer nie.

  10. Saad

    1. Saad – Canola

      Besluit dat GSA en landboubesighede terugvoering omtrent die evaluering van die kwaliteit van die saad wat beskikbaar gestel word asook die invloed wat pitgrootte op die vestigingspersentasie en groeikragtigheid van plante het, sal rapporteer soos die onderhandelings met SANSOR vorder.

      A Haasbroek
      D Koch

      Daar word kennis geneem dat voldoende saad vir die 2008 seisoen beskikbaar is.

    2. Saad – Lupiene

      Neem kennis dat Mandelup saad uitverkoop is, maar voldoende ander saad beskikbaar is. Dit word gemeld dat saadhandelaars weens probleme met saadproduksie in Australië, reeds in 2008 die 2009-voorraad moet bestel.

    3. Risiko van die gebruik van teruggehoue graan as saad

      Neem kennis dat die SANSOR voorlegging ter inligting by die sakelys aangeheg is.

  11. Ander sake

    1. Inligting vir plasing op die PNS webtuiste en nuusbrokkies

      Daar word besluit dat enige nuuswaardige inligting vir plasing op die PNS Webblad deurgegee moet word.

      Almal

  12. Datums van 2008 vergaderings

    • 7 Februarie 2008
    • 17 April 2008
    • 11 Junie 2008
    • 14 Augustus 2008
    • 20-21 Augustus (besigtiging van proewe)
    • 26 November 2008 – afsluitingsfunksie
    • 27 November 2008
  13. Afsluiting

    Die vergadering word na 'n woord van dank afgesluit en verdaag.